Slab ve Kütük Nasıl Üretilir? Yassı Çelikle Sıcak Hadde ve Soğuk Haddeleme Süreçleri

Üretim, hammaddeden elde edilen mamullerin birçok alanda ve sektörde kullanılmasını içeren oldukça önemli bir süreçtir. Her hammaddenin, farklı şekillerle elde edilen ürünleri vardır. Bu üretim aşamalarını doğru uygulamak, doğru kullanmak ve doğru şekilde değerlendirmek, ortaya çıkan yapı ya da malzemenin kalitesi açısından oldukça önemlidir. Özellikle slab, kütük ve çelik, farklı alanlarda yaygın şekilde kullanılan ürünlerdendir. Bu hammaddelerin üretim süreçleri, aşamaları ve kullanımları birbirlerinden farklılık gösterse de hepsi daha kaliteli sonuçlar için tercih edilen malzemeler arasında yer alır.

Slab ve Kütük Nedir?

Çelik, üretim süreçlerinde slab ve kütük gibi pek çok farklı şekilde karşınıza çıkar. Bunlardan biri olan slabın kelime anlamı, yassı ve düz bir şekli ifade eder. Genelde taş işçilikleri, yapı işçilikleri, inşaat ve beton işlerinde tercih edilir. Kütük ise çelikten elde edilen ve küçük boylarda sunulan metallerdir. Ham çeliğin eritilip yeniden şekil verilmesi ile elde edilir. Köşebent ve profil kullanımlarında yaygın olarak tercih edilirken, inşaat sektöründe de sıklıkla kullanılır.

Slab ve Kütük Üretim Süreci

Slab ya da kütük üretimi fark etmeksizin, her ikisinde de çeliğin kalitesini artırmak amaçlanır. Bu sebeple hem slab hem de kütük üretiminde çeliğin hikâyesi merak edilir. Özellikle döküm yöntemi ile çeliğin işlenmesi yaygınlaşınca slab üretimleri de bu anlamda hızlanmış ve çelik daha kaliteli hale gelmiştir. Slab üretiminde tercih edilen sürekli döküm yönteminde, eritilen çeliğin su ile soğutulması yapılır. Soğutulan kısım bakır bir kaba dökülür. Katılaşmada yaşanan hızla beraber, alt kısım da yavaş yavaş aşağı doğru iner. Kalıptan dışarı çıkan ve “döküm külçesi” denen kısım soğumaya başlar. Tam olarak katılaşma tamamlandıktan sonra da istenen boylarda kesilir. Böylece elde edilen slab hem kaliteli olur hem de neredeyse hiç gözenek ve segregasyon olmaz. Sürekli döküm yöntemi sayesinde bozulma oranı en aza iner ve daha düz bir yüzey elde edilebilir. Sürekli döküm yöntemi üretim sürecinde zamandan tasarruf etmeye yardımcı olduğu gibi az malzemeyle çok daha verimli sonuçlar almayı da sağlar.

Kütük üretiminde ise çeliğin küçük metal bloklar haline gelmesi sağlanır. Bunun için de önce çelik eritilir. Daha sonra şekil vermek için kalıplara dökülür. Dökülecek kalıpların boyutları ve şekilleri, kullanım amacına yönelik olarak belirlenir. Kalıba dökülen çelik daha sonra sementasyon işleminden geçirilir. Yani karbon, çeliğin yüzeyine eklenir. Bu da yüzeyin daha sert ve daha mukavemetli olmasını sağlar. Genelde fırınlama yöntemi ile gerçekleştirilen bu işlemden sonra hava ile direk temas da bir süre önlenmiş olur. Sonunda kaliteli ve neredeyse kusursuz görünümlü metal bloklar elde edilir.

Çeliğin Sıcak Haddelenmesi Nedir?

Çelik, birçok farklı şekilde işlenerek bugün kullanılan mamul ya da yarı mamul hallerine getirilir. Sayılamayacak kadar çok alanda kullanılan çelik, bugün sanayi ve endüstrinin en önemli hammaddelerinden biridir. Bu yüzden çeliğin amaca göre değişen üretim aşamaları da oldukça önemlidir. Çeliğin sıcak hadde işlemine tabi tutulması da bu süreçlerden biridir.

Sıcak haddeleme, çeliğin yüksek sıcaklıkla uygulandığı bir işlemdir. Temel olarak bir şekillendirme süreci vardır. Kaliteyle paralel olarak haddeleme sıcaklığına ulaşana kadar tavlanan çeliklerin, farklı haddeleme işlemleri ile istenen forma getirilmesini içerir. Bu işlemlerle elde edilen çelikler, sıcak haddelenmiş çelikler olarak ele alınır. Sıcak haddeleme işlemi kullanılarak “filmaşin” ya da “kangal” adı da verilen sarmal şekildeki çelikler de elde edilir. Elde edilen sıcak haddelenmiş çeliklere, standartlara uygun olacak şekilde ısıl işlemler de uygulanabilir. Bunlar soğuk kesilebilirlik tavı, yumuşatma, ıslah, küreselleştirme ve normalize etme gibi işlemleri içerir.

Sıcak haddelenerek elde edilen çelikler, hammadde olarak kullanılır. Farklı boyut ve proseslerle elde edilen bu çelikler, parlatma, soğuk çekme ve kabartma gibi işlemlerle de hammadde olarak tercih edilebilir. Yüzeylerde uygulanan çatlak kontrolleri ise sıcak haddelenerek elde edilen çeliklere değer katar. Sıcak haddelenen çeliklerin kullanım alanları ise şu şekildedir:

İnşaat sektörü
Tarım sektörü
Otomotiv sektörü
Enerji sektörü
Gemi imalatı
Savunma sanayii
Beyaz eşya imalatı
Bağlantı parçalarının üretimi
Motor ve dişli sistemler üretimi
Sıcak ve soğuk dövme sektörü
Makine imalatı

Çeliğin sıcak haddelenmiş halinin hammadde olarak kullanıldığı alanlardır. Bu sektörlerde sıcak haddeleme sayesinde sarf edilen enerji bakımından tasarrufa gidilir. Üstelik üretilen malzemelerin daha dayanıklı ve uzun ömürlü olmaları da ürün ve hizmet kalitesi açısından avantaj sağlar. Müşteri memnuniyetini de beraberinde getiren bu dayanıklı malzemeler, kullanım alanlarına göre farklı formlara da getirilebilir. Bu yönüyle de kolaylık sağlar. Kesit tipleri ve boyutları kullanım amacına göre tercih edilse de genelde minimum 10 mm ve maksimum 300 mm çapında üretimle tercih edilir. Sıcak haddelenerek kullanılan çelikler, birçok farklı alanda kullanım imkânı sağlamasından dolayı oldukça avantajlıdır. Sipariş aşamasında kullanım amacı ve üründe uygulanacak üretim sürecine göre belirlenmesi gerekir. Bu sayede kullanım amacına göre istenen ürünlerin tercih edilmesi mümkün olur.

Çeliğin Soğuk Haddelenmesi Nedir?

Çelik sektöründe oldukça yaygın olan haddeleme aslında yassı çelik üretimi amacıyla tercih edilen bir yöntemdir. Çeliğin hammadde olarak işlem görürken sıcak yerine soğuk şekilde haddelenmesi işlemidir. Soğuk hadde, çeliğin yüzey kalitesinin artırılmasını amaçlar. Çeliğin sertliğini arttırırken yüzey kalitesini de yükselten bir süreç olan soğuk haddelemede, çeliğin kristalleşme derecesinin altında gerçekleşen işlemdir. Bu özel teknikte temel olarak 2 mm atında olan durumlarda uygulanır. Soğuk haddeleme yapılırken iki rulo silindir tercih edilir. Çeliğin iç yapısının kaymasıyla sıkılaşması esasına dayanır. Sertleşme işlemi de tamamlandıktan sonra kullanım amacına göre yumuşatma tekniklerinin uygulanması da gerekebilir. Kısaca, sıcak haddelenen çeliklerin daha sonra soğuk bir şekilde haddelenmesi ile elde edilen çeliklerdir.

Tezgahların verimlilik oranlarının artırılmasıyla elde edilen soğuk haddelenmiş çelikler, yüksek kalite ve kullanım avantajı açısından birçok sektörde rahatlıkla tercih edilir. Soğuk haddelenmiş çeliklerin en çok kullanıldığı alanlar şu şekildedir:

Dayanıklı ev aletleri
Otomotiv sektörü
Radyatör üretimi
Havalandırma ekipmanları
Mutfak eşyaları

Bunun dışında en çok tercih edilme amaçları kaliteli olmalarıdır. Soğuk haddelemeyle üretilen çeliklerin yüksek oranda dayanıklılığa sahip olması farklı alanlarda kolay kullanımına da zemin hazırlar. Bu sayede farklı sektörlerde üretilen eşya ve ekipmanların sağlam, uzun ömürlü ve işlevsel bir şekilde kullanılmasına imkân tanınır. Birçok sektörde tercih edilen soğuk haddelenmiş çelikler hem Türkiye hem de dünyada yaygındır. Yüzey kalitesinin oldukça yüksek olması ve bundan dolayı da son derece kaliteli olmasından dolayı istenen boyutlarda elde edilebilir. Sipariş öncesi istenen boyut ve miktarların doğru olarak belirtilmesi ile istenen çelikler elde edilerek birçok farklı sektörde kullanılmaya devam eder.